Ynystod 2021 wnaeth Fenter Mynyddoedd Cambria a phrosiect O’r Mynydd i’r Môr cydweithio ar ymchwil gyda ffermwyr a rheolwyr adnoddau naturiol.
Mae’r ymchwil hwn yn archwilio:
- Beth yw’r perthynas rhwng busnes a natur ar hyn o bryd?
- Beth yw dyheadau busnesau ar gyfer y dyfodol?
- A fyddant o fudd i natur yn uniongyrchol neu’n anuniongyrchol os cânt eu gweithredu?
- Sut y gall y mentrau gefnogi datblygiad busnes a fydd â manteision cadarnhaol i natur, cymuned a’r economi?
Cynhaliwyd cyfweliadau a gweithdai fel rhan o’r gwaith yma rhwng mis Mehefin a mis Tachwedd 2021. Roedd y tîm apwyntiwyd yn cynnwys nifer o gyfwelwyr lleol, gyda’r ymchwil yn cynnwys:
- Adeiladu rhestr o dros 100 o fusnesau sy’n gweithio gyda’r adnoddau naturiol.
- Trafodaeth unigol un i un gyda 50 o’r busnesau hyn (gan anelu at ledaeniad ar draws yr ardal, math a maint busnes).
- Cyfarfod wyneb yn wyneb gyda 25 o ffermwyr a chyfarfod ar-lein gyda phedwar busnes twristiaeth.
Roedd yr ymchwil yn canolbwyntio ar fusnesau sydd â pherthynas ag adnoddau naturiol lle mae’r berthynas yn sylfaenol i’w gweithgaredd masnachol. Busnesau sydd â pherthynas uniongyrchol gydag adnoddau naturiol trwy eu defnyddio neu eu cynaeafu, er enghraifft ffermio, a busnesau sydd â pherthynas anuniongyrchol ond lle mae’r adnoddau naturiol dal yn graidd i’r model busnes, er enghraifft beicio mynydd.
Roedd yr ymchwil yn archwilio sut mae pobl sy’n rheoli’r busnesau hyn yn gweld ac yn deall y berthynas rhwng eu busnes a natur; sut mae’n rhyngweithio gyda’r gymuned a’r dirwedd mae’r busnes yn gweithredu ynddo, a’r cyfleoedd a’r heriau maent yn gweld ar gyfer dyfodol eu busnes a’u perthynas â natur.
“Mae ffermio yn elfen hanfodol o economi Mynyddoedd Cambria a’n cymunedau.
Mae’n ysbrydoledig gweld yr amrywiaeth o ffyrdd y mae ffermwyr Mynyddoedd Cambria am fwrw ymlaen â’u busnesau – er enghraifft, amaethyddiaeth adfywiol, ffermio carbon, mwy o wartheg yn pori ar y bryn i agor molinia trwchus, rheoli ffiniau a choed yn well. Mae gan y pethau hyn i gyd y potensial i wella busnes y fferm.
Gan fod y pethau hyn hefyd yn helpu’r hinsawdd ac adfer natur, bydd pob un ohonom yn elwa yn y pen draw os gall ffermwyr gyflawni’r uchelgeisiau hyn.”
Ieuan Joyce, Cadeirydd Menter Mynyddoedd Cambria
Darganfu’r ymchwil bod pob busnes yn gallu rhoi nifer o esiamplau o’r ffyrdd maent yn cyfoethogi natur a bod awydd i wneud mwy. Mae nifer o’r busnesau hyn yn cynllunio ar gyfer y dyfodol hir dymor oherwydd eu bod yn cynrychioli bywoliaethau pobl (yn aml ar draws genedlaethau’r gorffennol a’r dyfodol), felly maent yn cynnig cyfrwng hir dymor er mwyn darparu buddion i’r gymuned, yr economi lleol, natur a’r hinsawdd.
O beth mae’r ymchwil yma wedi dangos mae yna awydd ymhlith y busnesau i gydweithio, gyda’i gilydd, a gyda Menter Mynyddoedd Cambria ac O’r Mynydd i’r Môr, er mwyn datblygu’r syniadau ymhellach a godwyd yn ystod y gwaith hwn. Fe fydd hwn yn cefnogi’r tir cyffredin sy’n bodoli; i feithrin cymunedau lleol, i gael tirwedd gynhyrchiol, i alluogi natur i wella ac i chwarae rhan gadarnhaol wrth ymgodymu â newid hinsawdd.
Mae darganfyddiadau’r ymchwil wedi’u datblygu i gyfres o gysyniadau prosiect sy’n adlewyrchu’r adborth o’r cyfweliadau a gweithdai. Gallwch ddarllen mwy am y cysyniadau yma yn y crynodeb, ac yn yr adroddiad llawn sydd wedi ei rhannu isod.
Beth Nesaf
Mae’r ymchwil hwn wedi bod yn annatod wrth hysbysu’r broses gyd-gynllunio O’r Mynydd i’r Môr, a gallwch ddarllen mwy am hyn yn Glasbrint y Prosiect, a blaengynllunio Menter Mynyddoedd Cambria.
Diolch i bawb a rhoddodd eu hamser i’r ymchwil hwn.