Archwilio gweledigaeth ar gyfer ein tir a môr gyda Menter Mynyddoedd Cambria

Ynystod 2021 wnaeth Fenter Mynyddoedd Cambria a phrosiect O’r Mynydd i’r Môr cydweithio ar ymchwil gyda ffermwyr a rheolwyr adnoddau naturiol.

Mae’r ymchwil hwn yn archwilio:

  • Beth yw’r perthynas rhwng busnes a natur ar hyn o bryd?
  • Beth yw dyheadau busnesau ar gyfer y dyfodol?
  • A fyddant o fudd i natur yn uniongyrchol neu’n anuniongyrchol os cânt eu gweithredu?
  • Sut y gall y mentrau gefnogi datblygiad busnes a fydd â manteision cadarnhaol i natur, cymuned a’r economi?

Cynhaliwyd cyfweliadau a gweithdai fel rhan o’r gwaith yma rhwng mis Mehefin a mis Tachwedd 2021.  Roedd y tîm apwyntiwyd yn cynnwys nifer o gyfwelwyr lleol, gyda’r ymchwil yn cynnwys:

  • Adeiladu rhestr o dros 100 o fusnesau sy’n gweithio gyda’r adnoddau naturiol.
  • Trafodaeth unigol un i un gyda 50 o’r busnesau hyn (gan anelu at ledaeniad ar draws yr ardal, math a maint busnes).
  • Cyfarfod wyneb yn wyneb gyda 25 o ffermwyr a chyfarfod ar-lein gyda phedwar busnes twristiaeth.

Roedd yr ymchwil yn canolbwyntio ar fusnesau sydd â pherthynas ag adnoddau naturiol lle mae’r berthynas yn sylfaenol i’w gweithgaredd masnachol.  Busnesau sydd â pherthynas uniongyrchol gydag adnoddau naturiol trwy eu defnyddio neu eu cynaeafu, er enghraifft ffermio, a busnesau sydd â pherthynas anuniongyrchol ond lle mae’r adnoddau naturiol dal yn graidd i’r model busnes, er enghraifft beicio mynydd.

Roedd yr ymchwil yn archwilio sut mae pobl sy’n rheoli’r busnesau hyn yn gweld ac yn deall y berthynas rhwng eu busnes a natur; sut mae’n rhyngweithio gyda’r gymuned a’r dirwedd mae’r busnes yn gweithredu ynddo, a’r cyfleoedd a’r heriau maent yn gweld ar gyfer dyfodol eu busnes a’u perthynas â natur.

“Mae ffermio yn elfen hanfodol o economi Mynyddoedd Cambria a’n cymunedau.

Mae’n ysbrydoledig gweld yr amrywiaeth o ffyrdd y mae ffermwyr Mynyddoedd Cambria am fwrw ymlaen â’u busnesau – er enghraifft, amaethyddiaeth adfywiol, ffermio carbon, mwy o wartheg yn pori ar y bryn i agor molinia trwchus, rheoli ffiniau a choed yn well. Mae gan y pethau hyn i gyd y potensial i wella busnes y fferm.

Gan fod y pethau hyn hefyd yn helpu’r hinsawdd ac adfer natur, bydd pob un ohonom yn elwa yn y pen draw os gall ffermwyr gyflawni’r uchelgeisiau hyn.”

Ieuan Joyce, Cadeirydd Menter Mynyddoedd Cambria

Darganfu’r ymchwil bod pob busnes yn gallu rhoi nifer o esiamplau o’r ffyrdd maent yn cyfoethogi natur a bod awydd i wneud mwy.  Mae nifer o’r busnesau hyn yn cynllunio ar gyfer y dyfodol hir dymor oherwydd eu bod yn cynrychioli bywoliaethau pobl (yn aml ar draws genedlaethau’r gorffennol a’r dyfodol), felly maent yn cynnig cyfrwng hir dymor er mwyn darparu buddion i’r gymuned, yr economi lleol, natur a’r hinsawdd.

O beth mae’r ymchwil yma wedi dangos mae yna awydd ymhlith y busnesau i gydweithio, gyda’i gilydd, a gyda Menter Mynyddoedd Cambria ac O’r Mynydd i’r Môr, er mwyn datblygu’r syniadau ymhellach a godwyd yn ystod y gwaith hwn.  Fe fydd hwn yn cefnogi’r tir cyffredin sy’n bodoli; i feithrin cymunedau lleol, i gael tirwedd gynhyrchiol, i alluogi natur i wella ac i chwarae rhan gadarnhaol wrth ymgodymu â newid hinsawdd.

Mae darganfyddiadau’r ymchwil wedi’u datblygu i gyfres o gysyniadau prosiect sy’n adlewyrchu’r adborth o’r cyfweliadau a gweithdai. Gallwch ddarllen mwy am y cysyniadau yma yn y crynodeb, ac yn yr adroddiad llawn sydd wedi ei rhannu isod.

Beth Nesaf

Mae’r ymchwil hwn wedi bod yn annatod wrth hysbysu’r broses gyd-gynllunio O’r Mynydd i’r Môr, a gallwch ddarllen mwy am hyn yn Glasbrint y Prosiect, a blaengynllunio Menter Mynyddoedd Cambria.

Diolch i bawb a rhoddodd eu hamser i’r ymchwil hwn.

Swydd Newydd – Swyddog natur & swyddog arfordir

Mae hwn yn gyfle gwych i ymuno â thîm gwych sy'n achub natur ac ysbrydoli pobl yn rhai o ardaloedd mwyaf cyfoethog bywyd gwyllt Cymru.     Rydym yn chwilio am rywun sy'n angerddol am ardal Dyfi, sy'n gweld y darlun mawr ac sydd â llygad am fanylion. Rhywun...

Taith gerdded Tir Canol

Dros yr haf fe wnaethom gyflwyno cyfres o deithiau cerdded rhad ac am ddim ar draws ardal prosiect Tir Canol. Nod y teithiau cerdded oedd ennyn diddordeb y cyhoedd gyda’r amrywiaeth eang o natur, coed a thirweddau o fewn yr ardal. Roedd y tywydd yn heriol weithiau...

LANSIO PROSIECT TIR CANOL ‘CYNNAL’

Cyfres o brosiectau cyffrous yn cael ei lansio trwy Tir Canol ar ôl derbyn cyllid gan sefydliad Esmeé Fairbairn.

Cyfrol o Gerddi – Y Ffermwr Gwyllt

Ar noson oer yn fis Chwefror 2022 daeth cynulleidfa o Fachynlleth at ei gilydd i ddathlu lansiad cyfrol o gerddi gan y bardd Sam Robinson yn yr Owain Glyndŵr. Yng nghwmni beirdd a chantorion yr ardal wnaeth Sam Robinson rhannu nifer o gerddi o’i gyfrol newydd Y...

Profiad gwaith gyda FWAG a Tir Canol

Yn ystod Ebrill roedd o’n bleser cael cynnal Elin Haf Jones fel rhan o gyfnod hi ar brofiad gwaith gyda FWAG. Ar ôl y pythefnos o brofiad gwaith wnaeth Elin rhannu ychydig am ei phrofiad efo ni:     Rhannwch ychydig amdanat ti?   Helo, Elin ydw i. Dwi’n dod o Lanilar...

Ysbrydoliaeth: Prosiect newydd yn archwilio plannu coed a llwyni i gynhyrchu gwrtaith

Mae prosiect newydd yn Nyffryn Dyfi yn archwilio ffordd y gallai coed a llwyni gyfrannu at fywoliaeth ffermio drwy gynhyrchu gwrtaith organig ar gyfer cnydau garddwriaethol ac âr. Mae prosiect Gwrtaith Gwyrdd Lluosflwydd yn profi gwrtaith a wneir o ddail planhigion...

Partneriaeth newydd i Tir Canol

Wrth i brosiect Tir Canol gael ei lansio, wedi diwedd y prosiect O'r Mynydd i'r Môr, mae partneriaeth newydd bellach yn cymryd y cyfrifoldeb o ddarparu Tir Canol.   Mae’r bartneriaeth newydd yn cwrdd bob mis i symud y prosiect yn ei flaen, gyda phartneriaid yn...

A wnaeth cyd-ddylunio gweithio

Mae wedi bod yn bwysig iawn i'r prosiect adlewyrchu a dysgu o sut rydym wedi bod yn dylunio atebion perthnasol lleol ar gyfer yr argyfwng bioamrywiaeth a hinsawdd. Mae wedi bod yn ffordd newydd o weithio i lawer ohonom ac felly yn gynharach eleni fe wnaethom gomisiynu...

Instagram Live – Diweddariad y prosiect gyda TAIR

Ar yr 14 Chwefror wnaeth TAIR, artistiaid preswyl y proeist, gael sgwrs efo Siân Stacey, Swyddog Ddatblygu'r Prosiect, am lle mae'r prosiect wedi cyrraedd a sut mae'r proses cyd-ddylunio yn mynd. Gallwch wylio'r sgwrs, sydd yn Gymraeg a Saesneg isod. Gweithdy...

Rhannu Glasbrint y Prosiect

Dros yr 18mis diwethaf mae’r prosiect O’r Mynydd i’r Môr wedi bod yn gwahodd ystod eang o bobl i gymryd rhan yn cyd-ddylunio dyfodol lle mae natur a phobl yn ffynnu yn Ganolbarth Cymru. Mae’r prosiect wedi cynnal gweithdai, sgyrsiau, sesiynau galw heibio a channoedd o...