Mae prosiect newydd yn Nyffryn Dyfi yn archwilio ffordd y gallai coed a llwyni gyfrannu at fywoliaeth ffermio drwy gynhyrchu gwrtaith organig ar gyfer cnydau garddwriaethol ac âr. Mae prosiect Gwrtaith Gwyrdd Lluosflwydd yn profi gwrtaith a wneir o ddail planhigion gan gynnwys gwern, helyg, eithin, comfrey a meillion.
Mae cynhyrchu gwrtaith nitrogen yn achosi allyriadau nwyon tŷ gwydr ac mae’r effaith mae hyn yn cael i’r hinsawdd, ynghyd â phrisiau gwrtaith cynyddol yn her sylweddol i’r sector amaethyddol. Fodd bynnag, gall nitrogen sy’n trwsio planhigion droi nwy nitrogen o’r aer yn ffurf y gellir ei ddefnyddio gan gnydau heb allyrru nwyon tŷ gwydr.
Drwy dyfu cymysgedd o goed, llwyni a phlanhigion lluosflwydd, gan gynnwys atgyweiriadau nitrogen megis gwernydd, eithin a meillion, gall ffermwyr adeiladu toreth o ddail sy’n llawn maeth y gellir eu torri a’u hychwanegu at gnydau. Mae hyn yn debyg i’r defnydd traddodiadol o dail gwyrdd megis meillion nitrogen a chorbysen sy’n cael eu tyfu ar gnydau ac yn cael eu haredig i gyfoethogi’r pridd.
Fodd bynnag, mae plannu ardaloedd parhaol o goed a llwyni sy’n dal nitrogen yn cynnig manteision cynyddu lloches a chynefinoedd, lleihau llifogydd, adeiladu carbon pridd ac adennill unrhyw nitrogen wedi’i thrwytholchi o gaeau cyfagos.
Dangosodd ymchwil ddiweddar ym mhrifysgol Bangor y gall Tail Gwyrdd Lluosflwydd (TGLl) hefyd gynyddu effeithlonrwydd y defnydd o nitrogen felly lleihau llygredd. Canfu arbrofion sy’n defnyddio TGLl fod llai o allyriadau o’r nwy tŷ gwydr ocsid nitraidd o bridd, a risg is o drwytholchi nitradau o’i gymharu â’r defnydd o dail gwyrdd meillion traddodiadol a gweithgynhyrchu gwrtaith.
Mae’r prosiect Gwrtaith Gwyrdd Lluosflwydd yn rhan o Ecodyfi (sy’n bartner o Tir Canol) ac yn cael eu hariannu gan Gronfa Arloesi Carbon y Co-op.
Hoffai’r prosiect i gysylltu efo ffermwyr, tirfeddianwyr a sefydliadau amgylcheddol sydd efo diddordeb yn y prosiect. Cysylltwch efo: clo.ward@dyfibiosphere.wales neu tilly.gomersall@dyfibiosphere.wales